نقشه پردازی ذهنی چیست و چه کمکی به ما می کند؟

Image: Wikimedia

________________________

آن سال بعد از تعطیلات تابستان ، دوستم محجوبه مثل همیشه اتو کشیده و مرتب ، موقر و سنگین سر کلاس حاضر شد، اما با کمی تفاوت ؛ برق خاصی در چشم هایش می درخشید و تن صدایش استوارتر از همیشه بود و نمراتش ؟؟

خب ، نمرات محجوبه پیشرفت چشمگیری داشت . از همه عجیب تر دفترش ، پر بود از خط و شاخه ، ریشه و درخت . من که از جهش ناگهانی دوستم شگفت زده شده بود ، راز موفقیتش و مفهوم خط های پر رنگ و کم رنگِ نه چندان صاف را پرسیدم . او گفت : " تابستانم در " تندخوانی نصرت " سپری شد . حالا درس ها را با این تکنیک ها خلاصه می کنم ، زودتر یاد می گیرم و سریعتر به خاطر می آورم. "

چند سالی بود که آوازه ی تندخوانی نصرت در همه جا پیچیده بود ، من که ازشیوه ی یادداشت برداری استفاده می کردم ، با تردید به گفته های محجوبه گوش می دادم ، باورم نمی شد این کلاسها معجزه کند ، گمان می کردم محجوبه بیشتر از قبل درس می خواند و چیزی نمی گوید . اما چند ماه بعد راستی ادعایش به من ثابت شد

پس ازسه ماه ، نمودار پیشرفت تحصیلی محجوبه دوباره سیر نزولی داشت ، نمراتش به وضع سابق برگشته بود و اعتماد به نفسش هم همین طور . چرا؟  می گفت : " خسته شدم ، خلاصه برداری را کنار گذاشتم ."

____________________________

​نقشه ی ذهنی چیست ؟

نقشه ی ذهنی ابزاری جالب و ارزشمند برای دستیابی و استفاده ی هر چه سریعتر از منابع بی پایان مغز است . با استفاده از نقشه های ذهنی می توان به ذخیره سازی ، سازمان دهی و اولویت بندی اطلاعات پرداخت

چرا نقشه های ذهنی از یادداشت برداری مؤثرتر هستند ؟

یادداشت برداری روشی است یک بعدی ؛ هر لحظه فقط یک کلمه روی کاغذ می نشیند ، جملات دارای آغاز و پایان هستند ، بنابراین دستیابی به اصل موضوع وقت گیر است ، چون باید کل جمله را بخوانیم تا مفهومش را دریابیم . بنابراین یادداشت برداری روشی محدود ، غیر خلاقانه ، پیچیده و دور از روش مغز است

نقشه های ذهنی بر " تفکر گسترش یابنده " استوار شده اند. این روش ساختار اصلی مغز برای تولید افکار و اندیشه هاست ؛ روشی ساده ، خلاقانه  و چند بعدی

هنگامی که شما واژه ای را می خوانید یا می شنوید ، بی درنگ تصویر، رنگ ، بو ، مزه ، احساسات و خاطرات مرتبط با آن را به یاد می آورید ، در واقع مغز با استفاده از تصویر آن واژه ، فکراصلی  را به طور همزمان در جهت های گوناگون گسترش می دهد ، از این رو اگر بتوانیم اطلاعات را با روشی مشابه مغز ثبت کنیم ، بهتر می توانیم اطلاعات و خاطراتمان را بازخوانی کرده و به یاد آوریم

زبان مغز خطی نیست ، یعنی گفتاری و نوشتاری نیست

زبان مغز چند بعدی و از طریق 5 حس و ایجاد ارتباط بین تصاویر ، رنگ ها ، واژه ها و اندیشه هاست

​

مواد لازم برای تهیه ی نقشه ی ذهنی

برای کاوش در اندیشه هایتان به تعدادی کاغذ سفید بی خط و بزرگ ( برای گسترش اندیشه ها) ، چند ماژیک یا روان نویس رنگی نرم و روان ، حداقل 10 تا 20 دقیقه وقت آزاد و البته یک ذهن مشتاق و آزاد ، نیاز دارید

آفرینش نقشه ی ذهنی

ابتدا هدف خود را از تهیه ی نقشه ی ذهنی مشخص کنید

کاغذ را به حالت افقی پیش رو بگذارید

در وسط صفحه هدفتان را نقاشی کنید ( نگران زشت یا زیبا بودن طرحتان نباشید ، آزادانه و بی هیچ دغدغه ای ایده تان را طراحی کنید )

دست کم از سه رنگ برای برجسته کردن و تأکید ایده تان استفاده کنید

چند خط قوس دار پهن دور تا دور تصویر مرکزی به سمت بیرون صفحه بکشید، این شاخه های تنومند ، پشتیبان ایده ی اصلی شما هستند

روی هر یک از این شاخه ها یک واژه ی کلیدی مرتبط با ایده ی  اصلی بنویسید . این واژه ها باید به موضاعاتی مانند: شرایط - احساسات - واقعیت ها و گزینه ها ی هدف شما مربوط  باشند

اگر به شاخه های بیشتری نیاز دارید چند شاخه ی دیگر به طرحتان بیفزایید

بر روی شاخه های اصلی ، شاخه های دیگری رسم کنید ، روی این شاخساراندیشه های رده ی  دوم خود را بنویسید . حالابر روی همین شاخه ها، شاخه های دیگری بکشید . شاخسارهای سوم برای اندیشه های رده ی سوم شما هستند

_______________________________________________

نکته ها

روی هر خط فقط یک واژه بنویسید

طول خط را با طول کلمه تنظیم کنید

رنگ ها را فراموش نکنید

برای وصل کردن 2 اندیشه به یکدیگر فلش به کار برید

خط های مرکزی را پهن تر و پررنگ تر بکشید

از نشانه ها : تیک ، صلیب ، دایره ، مثلث، قلب ، ستاره ، علامت سؤال ، تعجب ، خط زیر واژه ها استفاده کنید
هر چه تصاویر بیشتر باشد ، نقشه ی شما جذاب تر شده ، دو نیمکره ی مغز را به کار می اندازد

همه ی حواس تان را برای خلق یک نقشه ی مؤثر به کار وادارید : دیداری ، شنیداری ، بویایی ، چشایی و لامسه

واژه ها را به ترتیب اولویت ، بزرگ و کوچک بنویسید ، به آنها عمق و بعد بدهید  و برای تحریک مغز آنها را رنگی بنویسید

وقتی طرحتان کامل شد ، کمی استراحت کنید ، سپس آن را ارزیابی کنید : نقشه تان چه فکری را در ذهن تداعی می کند ؟ می توانید هدفتان را به روشنی ببینید؟ اگر لازم است آن را تصحیح کنید ، البته با پرهیز از این اشتباهات :

اشتباهات رایج در تهیه نقشه های ذهنی

درست کردن نقشه ای که اصلاً نقشه ی ذهنی نیست

استفاده ازجمله یا عبارت به جای واژه

نگرانی از " به هم ریخته بودن " طرح

دوست نداشتن و احساسات منفی نسبت به نقشه ذهنی که ترسیم کرده اید

​

نقشه های ذهنی به ما در برنامه ریزی ، مدیریت مؤثر اطلاعات ، رویا پردازی خلاقانه ، مدیریت زمان و .. کمک می کنند . یک نقشه ی ذهنی بازتابی  است از یک فکر یا مفهوم در یک نگاه

قدرت تصویرسازی ذهنی : تونی بوزان

ترجمه : شکوه آرونی ، نشر بخشایش

                                                       M.T

​​